Nghiện mạng xã hội là gì? Tác hại nguy hiểm và cách khắc phục hiệu quả

Nghiện mạng xã hội gây ra những hậu quả khôn lường như giảm năng suất lao động, ảnh hưởng tâm lý, sức khỏe. Vậy dấu hiệu của nghiện mạng xã hội là gì và cách khắc phục như thế nào, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau nhé!

Bạn đang đọc: Nghiện mạng xã hội là gì? Tác hại nguy hiểm và cách khắc phục hiệu quả

Nghiện mạng xã hội là gì?

Nghiện mạng xã hội là tình trạng một người dành quá nhiều thời gian cho các mạng xã hội trực tuyến, gây ảnh hưởng tiêu cực đếncác hoạt động quan trọng khác trong cuộc sống như công việc, sức khoẻ.

Một số chuyên gia ước tính có tới 10 phần trăm người dân ở Hoa Kỳ mắc chứng nghiện mạng xã hội. Tuy nhiên, thật khó để đưa ra một con số gần đúng vì mức độ phổ biến của việc sử dụng mạng xã hội là rất cao do đó số người nghiện mạng xã hội có thể nhiều hơn. [1]

Nghiện mạng xã hội là tình trạng một người dành quá nhiều thời gian cho các mạng xã hội

Mạng xã hội ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống?

Nghiện mạng xã hội là một chứng nghiện theo thói quen, khó cai và khó điều trị hơn các chứng nghiện chất kích thích như nghiện rượu, nghiện thuốc lá, nghiện ma túy.

Tính chất hấp dẫn, lôi cuốn của các trang mạng xã hội dễ khiến người tham gia vô tình bị cuốn vào “biển thông tin” hỗn độn giữa tiêu cực và tích cực, từ đó xao nhãng việc học tập, giảm sút năng suất làm việc.

Nghiện mạng xã hội gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống

Dấu hiệu nghiện mạng xã hội

Hiện chưa có định nghĩa phân loại “bệnh” nghiện mạng xã hội theo DSM – V hoặc ICD, tuy nhiên có thể xem tình trạng nghiện mạng xã hội là bệnh, khi bệnh nhân xuất hiện hai biến chứng thường gặp là rối loạn lo âu và trầm cảm.

Cảm xúc không ổn định

Cảm thấy lo lắng, kích động, cáu kỉnh, căng thẳng hoặc rối loạn hành vi khi phương tiện truyền thông xã hội không được sử dụng hoặc bị cấm sử dụng. Hay rối loạn cảm xúc, những cơn hưng cảm hoặc trầm cảm không phù hợp hoàn cảnh.

Cảm xúc không ổn định là dấu hiệu của nghiện mạng xã hội

Dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội

• Sử dụng mạng xã hội trong các tình huống rủi ro hoặc nguy hiểm như trong khi lái xe.
• Gây ảnh hưởng tiêu cực lên giấc ngủ. Rối loạn giấc ngủ ngoài việc tăng nguy cơ những bệnh lý chuyển hóa như tăng huyết áp, tiểu đường, còn là yếu tố nguy cơ trực tiếp gây trầm cảm, rối loạn cảm xúc.

Dành mạng xã hội quá nhiều không kiểm soát thời gian và giờ giấc nghỉ ngơi

Thói quen, tính cách thay đổi

• Luôn tìm kiếm mạng internet để kết nối với mạng xã hội ở mọi nơi.
• Giảm tương tác với thế giới thực, cảm giác thoải mái khi ở trong thế giới ảo.
• Thay đổi tính cách như cảm thấy tự ti, kém cỏi hoặc ái kỷ.
• Bị ám ảnh với hình ảnh của mình trên mạng xã hội.

Dấu hiệu nghiện mạng xã hội là thay đổi thói quen, tính cách và ngại giao tiếp

Nguyên nhân nghiện mạng xã hội

Nhu cầu thể hiện

Khi một người đăng một bức ảnh, họ có thể nhận được phản hồi tích cực trên mạng xã hội, phản hồi này kích thích não giải phóng dopamin thưởng cho hành vi đó, khiến người đó cảm thấy hạnh phúc, thoả mãn và duy trì thói quen sử dụng mạng xã hội.

Nguyên nhân nghiện là nhu cầu thể hiện bản thân trên mạng xã hội

Nhu cầu được kết nối

Trên thực tế, khi một người đăng điều gì đó lên mạng xã hội, họ có thể mong đợi rất nhiều phản ứng từ người khác. Những tương tác này khiến họ cảm thấy bớt cô đơn và kết nối nhiều hơn với những người xung quanh.

Mong muốn kết nối còn phản ánh trong lời mời kết bạn, sự chấp nhận, lượt chia sẻ, lượt thích và bình luận. Ngoài ra, mạng xã hội còn mang đến khả năng kết nối người dùng bằng tính năng “tag” và “hashtag” để gửi thông báo cho những người bạn khác.

Người nghiện mạng luôn có nhu cầu được kết nối để cảm thấy bớt cô đơn

Gặp chướng ngại giao tiếp trực tiếp

Việc thoải mái tương tác và tự do ngôn luận trên mạng xã hội khiến những người ngại giao tiếp trực tiếp càng nghiện mạng xã hội hơn và tránh tiếp xúc với mọi người xung quanh, sống khép kín lại.

Người nghiện mạng xã hội có thể được tự do ngôn luận trên mạng xã hội

Tác hại của nghiện mạng xã hội

Giảm năng suất công việc

Dành quá nhiều thời gian vào mạng xã hội khiến năng suất và hiệu quả làm việc bị giảm sút, người dùng không chú tâm, mất sự tập trung vào công việc của mình, thay vào đó là quan tâm đến mạng xã hội nhiều hơn.

Dùng mạng xã hội quá nhiều khiến năng suất công việc giảm sút

Ảnh hưởng bởi bạo lực mạng

Thực tế người dùng có thể bị chê bai, bị đe doạ và bị bạo lực ngôn từ trên mạng xã hội, điều này khiến họ cảm thấy lo sợ với thế giới ảo và cả cuộc sống thực tế bên ngoài.

Việc tiếp xúc với những điều tiêu cực và bạo lực ngôn từ thường xuyên trên mạng xã hội có thể làm tăng nguy cơ bị trầm cảm ở người dùng.

Tiếp xúc với những điều tiêu cực thường xuyên trên mạng xã hội có thể gây trầm cảm

Sợ bỏ lỡ và cảm thấy bị loại trừ (FOMO)

Một tác hại phổ biến, người dùng có thể mắc chứng sợ bỏ lỡ và cảm thấy bị loại trừ khi họ không cập nhật thông tin nhanh nhất (FOMO – fear of missing out). Người dùng lo sợ những nguy cơ tiềm ẩn như:

• Sợ làm mọi người thất vọng nếu họ không trả lời nhanh chóng.
• Sợ không giữ được địa vị xã hội.
• Sợ bỏ lỡ một lời mời hoặc một điều gì đó cần thiết.
• Sợ bị bỏ rơi trong các cuộc trò chuyện quan trọng.
• Sợ bỏ lỡ những xu thế đang thịnh hành.

Người nghiện có thể mắc chứng sợ bỏ lỡ

Rối loạn tâm lý

Sử dụng mạng truyền thông xã hội quá mức làm trầm trọng thêm căng thẳng và mệt mỏi. Một nghiên cứu của nhóm chuyên gia đến từ Đại học Pennsylvania (Mỹ) cũng chỉ ra rằng việc sử dụng mạng xã hội làm tăng nguy cơ trầm cảm và khiến người trẻ trở nên cô đơn. [2]

Các rối loạn nhân cách và tâm lý do sử dụng mạng xã hội quá nhiều bao gồm rối loạn chống đối xã hội, rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn cơ thể và tự tử.

Tìm hiểu thêm: Top 3 sản phẩm giúp tăng đề kháng cho trẻ nhân ngày tựu trường

Các rối loạn tâm lý có thể xuất hiện do sử dụng mạng xã hội quá nhiều

Ảnh hưởng sức khỏe khác

Người dùng có thể bị rối loạn giấc ngủ khi sử dụng ban đêm do ảnh hưởng của ánh sáng xanh từ thiết bị. Loại ánh sáng này có thể gây ảnh hưởng đến quá trình tạo melatonin – một loại hormone có chức năng điều hòa nhịp sinh học và giấc ngủ của cơ thể dẫn đến tình trạng mất ngủ, khó ngủ.

Việc thường xuyên sử dụng mạng xã hội sẽ làm giảm các hoạt động thể chất, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, đau nhức xương khớp, cận thị, đục thuỷ tinh thể,… Ngoài ra, tiếp xúc liên tục với ánh sáng xanh có thể làm hỏng các tế bào võng mạc.

Thường xuyên sử dụng mạng xã hội có thể gây hại đến sức khoẻ

Bị xâm phạm quyền riêng tư

Người dùng có nguy cơ bị lộ các thông tin cá nhân. Tất cả đều cảnh báo rằng quyền riêng tư đang dần bị mất đi khi mạng xã hội ngày càng phát triển. Do đó, đăng thông tin, địa chỉ nhà và số điện thoại trực tuyến có thể gây ra nhiều vấn đề về sau, nguy hiểm nhất là các cuộc gọi giả mạo và lừa đảo.

Người dùng mạng xã hội có thể bị lộ thông tin cá nhân riêng tư

Cách khắc phục nghiện mạng xã hội

Giới hạn thời gian sử dụng mạng

Cách hiệu quả nhất để cai nghiện mạng xã hội là dành ít thời gian hơn cho mạng xã hội. Thay vì cập nhật thường xuyên, nên lên kế hoạch chỉ dùng mạng xã hội khoảng 15 – 30 phút trong thời gian nghỉ ngơi và không dùng khi đang học tập hoặc làm việc

Người dùng không nên ép mình không được sử dụng mạng xã hội trong thời gian dài. Điều này chỉ dẫn đến ức chế tinh thần và sẽ không giúp ích gì. Thay vào đó người dùng nên phân chia thời gian để giảm lượng thời gian dành cho mạng xã hội như chỉ dùng khi nghỉ ngơi.

Giới hạn thời gian sử dụng mạng chỉ dùng khi nghỉ ngơi

Tắt chức năng thông báo

Một trong những yếu tố chính khiến tăng nguy cơ nghiện mạng xã hội là cảm giác được cập nhật liên tục tin tức mới nhất. Vì vậy, cách tốt nhất để giảm cơn nghiện mạng xã hội là tắt thông báo.

Lúc này, âm thanh thông báo sẽ không làm người dùng mất tập trung khi đang làm một việc gì đó. Khi họ tập trung hoàn toàn, họ có thể hoàn thành công việc dễ dàng, nhanh chóng hơn và những suy nghĩ về sự trì hoãn cũng biến mất.

Cách tốt nhất để giảm cơn nghiện mạng xã hội là tắt thông báo trong khi làm việc

Tham gia các hoạt động ngoại khóa

Phương pháp để hạn chế việc sử dụng mạng xã hội là tham gia các hoạt động ngoại khoá, đặc biệt là lứa tuổi “teen”.

Các cha mẹ nên để con mình tránh xa mạng xã hội không lành mạnh. Thay vào đó, tạo điều kiện để trẻ học những kỹ năng mới và phát triển khả năng sáng tạo của con thông qua các hoạt động ngoại khoá như chuyến dã ngoại, tổ chức hoạt động vui chơi,…

Hạn chế việc sử dụng mạng xã hội là tham gia các hoạt động vui chơi ngoài trời

Làm cho bản thân bận rộn

Làm cho bản thân bận rộn là một phương pháp có thể giúp người dùng giảm bớt sự phụ thuộc vào mạng xã hội bao gồm:

• Tập luyện thể dục như chạy xe đạp, bơi lội, leo núi, tập yoga,…
• Đọc sách, nghe nhạc, vẽ tranh, dọn dẹp nhà cửa
• Ra ngoài đi chơi cùng người thân hoặc bạn bè

Làm cho bản thân bận rộn là một phương pháp giúp cai nghiện mạng xã hội

Để điện thoại xa tầm tay

Tránh xa máy tính và điện thoại càng lâu càng tốt và chỉ nên sử dụng khi có việc quan trọng hoặc khi thực sự cần thiết.

Một nghiên cứu khảo sát chỉ ra rằng khoảng 74% người dùng mạng xã hội có thói quen kiểm tra điện thoại khoảng 15 phút trước khi đi ngủ. Do đó, giải pháp tốt nhất là để điện thoại càng xa càng tốt thay vì để trên giường. [3]

Ngoài ra, nên để điện thoại ở xa tầm tay trong các bữa ăn. Vì theo nghiên cứu cho thấy những người vừa ăn vừa sử dụng điện thoại thường dễ bị nghiện hơn, và có thể gây hại cho cơ thể, đặc biệt là đường tiêu hoá.

Người bệnh nên tránh xa máy tính và điện thoại càng lâu càng tốt

Xây dựng các mối quan hệ xung quanh

Để xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội thực tế xung quanh, hãy nên cởi mở với mọi người. Để mở rộng và kết nối nhiều mối quan hệ, mọi người có thể tham gia vào các câu lạc bộ, diễn đàn yêu thích, tham gia các hoạt động tình nguyện viên,…

Người bệnh nên xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội thực tế xung quanh

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nghiện mạng xã hội dẫn đến các ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người dùng, trong đó các dấu hiệu đặc trưng chứng minh cần gặp bác sĩ bao gồm:

• Rối loạn tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu.
• Gia tăng sự cô lập, cô đơn.
• Giảm kết quả học tập, giảm năng suất công việc.
• Rối loạn giấc ngủ, rối loan cảm xúc.

Nghiện mạng xã hội dẫn đến các dấu hiệu tiêu cực đến cuộc sống

Chẩn đoán

Mặc dù có thể không có chẩn đoán y tế nào về chứng nghiện mạng xã hội nhưng các chuyên gia hay bác sĩ tâm thâm thần có thể xác định thông qua các biểu hiện triệu chứng đặc trưng và việc sử dụng của người đó có ở mức an toàn hay không.

>>>>>Xem thêm: Các cách phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ chuẩn theo hướng dẫn của Bộ Y tế

Dành hàng giờ để lướt mạng xã hội có thể là dấu hiệu chẩn đoán của nghiện mạng xã hội

Các bệnh viện chuyên khoa tâm lý uy tín

Các bệnh viện chuyên khoa tâm lý uy tín:

• Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tâm thần TPHCM, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện Đại học Y dược 1 TPHCM, Bệnh viện FV,…
• Hà Nội: Bệnh viện Tâm thần Trung ương I, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Lão khoa Trung ương,…

Mặc dù mạng xã hội là công cụ chính để mọi người vui chơi, làm việc và duy trì các mối quan hệ, nhưng chứng nghiện mạng xã hội là một vấn đề nghiêm trọng cần được can thiệp và giải quyết kịp thời. Nếu thấy bài viết hữu ích hãy chia sẻ cho mọi người cùng biết nhé!