15 nguyên nhân gây ung thư mà bạn có thể nhận biết để phòng ngừa
Hiện nay bệnh ung thư đang có xu hướng gia tăng và trở thành một vấn đề lớn đối với sức khỏe con người. Hãy cùng tìm hiểu một số nguyên nhân gây ung thư qua bài viết dưới đây để có phương pháp phòng ngừa thích hợp nhé!
Bạn đang đọc: 15 nguyên nhân gây ung thư mà bạn có thể nhận biết để phòng ngừa
Contents
Ung thư là gì?
Ung thư là một loại bệnh lý tổn thương tế bào trong cơ thể. Tế bào bình thường trong cơ thể sẽ chia tách và thay mới để giữ cho cơ thể hoạt động bình thường. Tuy nhiên, trong trường hợp ung thư, các tế bào bị biến đổi gen và bắt đầu phát triển một cách không kiểm soát.
Chúng có khả năng xâm chiếm và phá hủy các mô cũng như cơ quan xung quanh. Ung thư có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể và có thể lan rộng sang các bộ phận khác thông qua hệ thống mạch máu và mạch bạch huyết, được gọi là tình trạng di căn.
Ung thư là sự biến đổi gen và phát triển không kiểm soát của các tế bào
Tác nhân gây ung thư hóa học
Thuốc lá
Việc hút thuốc lá thụ động hay chủ động đều có nguy cơ dẫn tới ung thư và đây cũng là nguyên nhân của khoảng 30% trong tổng số các loại ung thư ở người như ung thư phổi, ung thư thanh quản, ung thư thực quản, ung thư tuyến tụy.
Trong khói thuốc có hơn 70 loại hóa chất độc hại khác nhau có thể gây ung thư. Đặc biệt có 43 chất trong thuốc lá đã được chứng minh gây ung thư như Niken, Cadmium, Benzopyren.
Hút thuốc chủ động hay bị động đều có nguy cơ bị ung thư phổi
Rượu bia
Đa số mọi người đều biết uống nhiều rượu, bia có hại cho sức khỏe nhưng ít người biết rằng đây cũng có thể là nguyên nhân làm tăng nguy cơ gây ung thư. Đây là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư như ung thư vòm họng, ung thư thanh quản, ung thư gan.[1]
Tỷ lệ mắc ung thư gan ở nam giới cao thứ 3 sau ung thư phổi và dạ dày, và nguyên nhân chính của tình trạng này là do xơ gan vì sử dụng rượu bia quá mức.
Sử dụng rượu bia quá nhiều gây ung thư
Dinh dưỡng
Các nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy có mối liên quan giữa bệnh ung thư đại trực tràng với chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động vật. Chế độ ăn nhiều mỡ, thịt gây ung thư qua cơ chế làm tiết nhiều axit mật, chất ức chế quá trình biệt hóa của các tế bào niêm mạc ruột. [2]
Các nhà khoa học đã nghiên cứu mối liên hệ chặt chẽ giữa việc tiêu thụ chất béo với ung thư vú. Tỷ lệ tử vong do mắc ung thư vú tăng theo mức tiêu thụ mỡ.
Chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động tăng nguy mắc ung thư do làm tiết nhiều axit mật
Ô nhiễm môi trường
Việc sống trong môi trường xung quanh bị ô nhiễm, có nhiều rác thải, khói bụi có khả năng gây kích ứng mắt và hệ hô hấp. Điều này làm tăng nguy cơ ung thư phổi và một số loại ung thư khác.
Ngoài môi trường chứa nhiều rác thải, khói bụi ra thì khí thải đến từ các phương tiện giao thông có sử dụng dầu diesel cũng có khả năng cao gây ung thư.
Môi trường sống không sạch sẽ dễ gây kích ứng đến các cơ quan của cơ thể
Nghề nghiệp
Ngày nay, do quá trình công nghiệp hoá phát triển mạnh mẽ, ung thư do nghề nghiệp đã không còn trở nên xa lạ, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Bệnh thường xảy ra ở các bộ phận tiếp xúc trực tiếp với hoá chất, khí thải và máy móc như da, cơ quan hô hấp.
Bên cạnh đó, không thể không kể đến ung thư ở những cơ quan có nhiệm vụ bài tiết các chất chuyển hoá còn hoạt tính, giúp đào thải chất độc ra khỏi cơ thể như ở đường tiết niệu.
Ung thư nghề nghiệp thường xảy ra ở những nơi tiếp xúc trực tiếp với hoá chất và khí thải
Thuốc trừ sâu
Khi con người tiếp xúc với một lượng lớn thuốc trừ sâu có thể dẫn đến ngộ độc cấp tính hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, gây ra các vấn đề thần kinh, thậm chí là nguy cơ ung thư.
Độc tính của thuốc trừ sâu sẽ phụ thuộc vào vào nhiều yếu tố khác nhau. Cùng một loại hóa chất sẽ có những tác động khác nhau ở các liều lượng riêng hay con đường tiếp xúc (chẳng hạn như nuốt, hít hoặc tiếp xúc trực tiếp với da).
Phơi nhiễm thuốc sâu có thể gây nguy cơ ung thư
Tác nhân gây ung thư vật lý
Tia cực tím
Ánh nắng mặt trời chứa lượng lớn tia cực tím, khi tiếp xúc nhiều sẽ gây ung thư da. Đặc biệt ở những người phải làm việc trực tiếp ngoài trời như nông dân, thợ xây dựng thì tỉ lệ mắc các bệnh lý về da (ở đầu, cổ, gáy) như ung thư tế bào đáy, ung thư tế bào vảy sẽ cao hơn so với người làm việc trong nhà.[3]
Tuy nhiên, dù làm việc trong nhà hay ngoài trời, da bạn vẫn sẽ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vì tia sáng có thể xuyên qua kính và vải.Chính vì vậy, bạn nên sử dụng kem chống nắng hàng ngày để hạn chế mức độ tiếp xúc và giảm nguy cơ ung thư da.
Bức xạ ion hóa
Bức xạ điện từ có cơ chế sinh ra ung thư do chứa điện từ trường tương tự như tia phóng xạ. Những tia này làm cho gen bị biến đổi và gây ung thư dựa vào hiệu ứng ion hóa. Thường xuyên tiếp xúc với bức xạ EMF có thể dẫn tới đến một số loại bệnh ung thư.
Cơ quan Nghiên cứu Ung thư quốc tế chia sẻ, bức xạ từ điện thoại di động là một trong các nguyên nhân dẫn đến ung thư. Một số nghiên cứu khác cũng tìm ra mối liên kết giữa bức xạ EMF với u thần kinh đệm – một dạng của ung thư não.[4]
Bức xạ ion hoá gây ung thư dựa vào hiệu ứng ion hoá
Tác nhân gây ung thư sinh học
Virus viêm gan B
Virus này khi xâm nhập cơ thể sẽ gây tình trạng viêm gan cấp, kể cả với nhiều trường hợp virus chỉ xâm nhập thoáng qua. Sau đó, bệnh viêm gan mạn tiến triển sẽ kéo dài trong một thời gian mà không có triệu chứng. Tổn thương này qua một thời gian sẽ dẫn đến hai biến chứng nghiêm trọng đó là xơ gan toàn bộ và ung thư tế bào gan.
Điều này phần nào giải thích sự xuất hiện nhiều ổ nhỏ trong ung thư gan và tính chất tái phát sớm sau khi cắt gan. Việc khẳng định virus viêm gan B gây ung thư gan giữ vai trò rất quan trọng để bác sĩ đưa ra giải pháp chữa trị là vacxin viêm gan B.
Tìm hiểu thêm: 4 dấu hiệu nhiễm trùng khi bấm lỗ tai cần lưu ý kịp thời
Viêm gan B có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm ung thư tế bào gan
Virus Epstein-Barr
Virus Epstein-Barr (EBV) thường gây ra bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhưng đây cũng là nguyên nhân của tình trạng ung thư biểu mô vòm họng và ung thư biểu mô dạ dày. Ngoài ra, EBV có liên quan đến sự phát triển của một số loại ung thư hạch bạch huyết khác nhau.
Virus Epstein-Barr (EBV) là nguyên nhân của ung thư biểu mô vòm họng và ung thư biểu mô dạ dày
Virus (HPV)
HPV (Human Papilloma Virus) là nguyên nhân chính gây bệnh ung thư cổ tử cung và nhiều loại ung thư khác như ung thư hậu môn, âm hộ, âm đạo, dương vật. Ngoài ra, HPV cũng có thể gây ung thư ở phía sau họng, bao gồm dưới lưỡi và amidan.
Bệnh ung thư thường xảy ra hàng năm, kể cả hàng chục năm, sau khi bị HPV. Tiêm vacxin là biện pháp hữu hiệu giúp chống lại các chủng HPV có khả năng gây ra mụn cóc sinh dục hoặc ung thư cổ tử cung.
HPV là nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ
Virus HTLV 1
HTLV-1 (Human T-lymphotrophic virus-1) là loại virus hiếm và gây hại đến các tế bào miễn dịch lympho T ở người, dẫn đến bệnh ung thư máu. Ngoài ra, HTLV-1 là nguy cơ ung thư gắn với tính di truyền, được coi là tác nhân trực tiếp gây bệnh đầu tiên tính đến hiện nay.
HTLV-1 là nguyên nhân gây ung thư máu
Ký sinh trùng và vi trùng
Chỉ một loại ký sinh trùng được coi là nguyên nhân gây ung thư, đó là sán Schistosoma. Loại sán này thường gây ung thư bàng quang và một số ít ung thư niệu quản ở những người Ả Rập vùng Trung Đông, kể cả người Ả Rập di cư. Cơ chế sinh ung thư của loại sán này chưa được giải thích rõ.
Loại vi khuẩn đang được đề cập đến có khả năng gây viêm dạ dày mãn tính và ung thư dạ dày là vi khuẩn Helicobacter Pylori. Các nghiên cứu đang được tiếp tục tiến hành nhằm mục đích hạ thấp tác hại helicobacter Pylori và giảm tần suất gây ung thư dạ dày, đặc biệt là ở các nước Châu Á.
Sán Schistosoma hay còn gọi là Sán máng
Yếu tố di truyền gây ung thư
Bệnh ung thư nào cũng gây nguy hiểm và cần được phát hiện, điều trị kịp thời. Những bệnh ung thư khác nhau sẽ đến từ những nguyên nhân khác nhau như môi trường, chế độ dinh dưỡng, lối sống.
Tuy nhiên, một số hội chứng ung thư có tính di truyền (hay ung thư gia đình) như ung thư vú, ung thư buồng trứng thường đi cùng nhau.
Nếu một gia đình có di truyền bị ung thư vú thì cũng sẽ có nguy cơ bị ung thư buồng trứng và ngược lại. [5]
Một số bệnh ung thư di truyền và ung thư khác có thể đi cùng nhau
Lối sống không lành mạnh
Vận động thể lực mang lại cho con người một sức khỏe tốt, hạn chế được bệnh tật, kéo dài tuổi thọ. Đối với bệnh ung thư, nhiều nghiên cứu khẳng định việc vận động thể lực là yếu tố quan trọng góp phần phòng chống các bệnh ung thư.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ít vận động là nguyên nhân gây ra 21 – 25% trường hợp ung thư vú và ung thư ruột.[6]
Vận động giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư
Bài viết trên đã cung cấp cho bạn một số thông tin hữu ích về những tác nhân có thể gây ung thư để bạn có thêm hiểu biết và có cách phòng tránh hợp lý. Nếu thấy hữu ích, hãy chia sẻ cho bạn bè và người thân cùng biết nhé!
Red Meat and Colorectal Cancer
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4698595/
Cancer-Causing Substances in the Environment
https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/substances
Chemicals, particulate matter, and fibres
https://www.britannica.com/science/cancer-disease/Radiation
Family History of Breast and Ovarian Cancer
Physical activity
https://www.emro.who.int/health-education/physical-activity/background.html
Xem thêm
>>>>>Xem thêm: Tinh dầu cam có tác dụng gì? 4 lợi ích của tinh dầu cam đối với sức khoẻ