9 tác dụng phụ của kẽm (zinc) liều lượng, cách dùng để tránh thừa kẽm

Kẽm là một trong những vi chất cần thiết cho sự phát triển và hoạt động bình thường của cơ thể con người. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng sự thừa kẽm cũng có thể gây hại và dẫn đến các vấn đề sức khỏe liên quan. Hãy cùng tìm hiểu tác dụng phụ của kẽm qua bài viết sau đây nhé!

Bạn đang đọc: 9 tác dụng phụ của kẽm (zinc) liều lượng, cách dùng để tránh thừa kẽm

Kẽm là gì?

Kẽm là một loại khoáng chất cần thiết cho cơ thể con người và có vai trò quan trọng, tham gia vào các quá trình sinh hóa diễn ra bên trong cơ thể như hệ tiêu hóa, thần kinh, nội tiết, tim mạch,…

Cơ thể con người không thể tự tổng hợp được kẽm, vì vậy chúng ta cần cung cấp nó thường xuyên qua các nguồn thực phẩm như thịt đỏ, thịt gia cầm, cá và một số nguồn thực phẩm khác.

Kẽm là một loại khoáng chất cần thiết cho cơ thể

Nhu cầu bổ sung kẽm của cơ thể

Liều lượng kẽm cần thiết cho từng độ tuổi

Nhu cầu bổ sung kẽm của cơ thể thay đổi tùy theo độ tuổi và giai đoạn phát triển. Để biết mức lượng kẽm cần thiết hàng ngày cho từng độ tuổi, chúng ta cần tìm hiểu các hàm lượng kẽm khuyến nghị như sau:

Tuổi	Nam	Nữ
0-6 tháng	2 mg	2 mg
7-12 tháng	3 mg	3 mg
1-3 tuổi	3 mg	3 mg
4-8 tháng	5 mg	5 mg
9-13 tuổi	8 mg	8 mg
14-18 tuổi	11 mg	9 mg
>19 tuổi	11 mg	8 mg

Ngoài ra, đối với phụ nữ mang thai và phụ nữ cho con bú cần bổ sung lượng kẽm từ 11-12 mg/ngày bởi vì thai nhi và trẻ sơ sinh đến 6 tháng tuổi có thể nhận được kẽm qua sữa mẹ. [1]

Nhu cầu bổ sung kẽm của cơ thể thay đổi tùy theo độ tuổi và giai đoạn phát triển

Các dạng kẽm được cơ thể hấp thụ

Cơ thể con người có thể hấp thụ nhiều dạng của kẽm, nhưng dạng ion của kẽm (Zn2+) là dạng mà cơ thể có thể sử dụng và hấp thụ dễ dàng nhất. Dưới đây là một số dạng kẽm được cơ thể hấp thụ:

• Kẽm gluconat.
• Kẽm axetat.
• Kẽm sulfat.
• Kẽm citrat.
• Kẽm picolat.
• Kẽm orotat. [2]

Các dạng kẽm được cơ thể hấp thụ

Dấu hiệu của cơ thể khi dư thừa kẽm

Buồn nôn

Khi dùng quá nhiều kẽm, cơ thể có thể phản ứng bằng cách kích thích cơ quan tiêu hóa, đặc biệt là dạ dày, dẫn đến tăng sản xuất axit dạ dày và gây ra các triệu chứng như buồn nôn và nôn.

Ngoài ra, nôn cũng có thể là một cách tự vệ của cơ thể để tránh quá liều kẽm. Nôn sẽ giúp thúc đẩy loại bỏ lượng kẽm dư thừa ra khỏi cơ thể. [3]

Nôn là một cơ chế của cơ thể để loại bỏ lượng kẽm dư thừa

Đau bụng

Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều kẽm, đặc biệt là khi bổ sung kẽm với một lượng lớn và đột ngột, có thể gây ra tình trạng đau quặn bụng. [4]

Khi mắc phải tình trạng dư thừa kẽm, người bệnh thường gặp vấn đề về hệ tiêu hóa

Tiêu chảy

Khi kẽm được bổ sung với một lượng lớn, có thể gây kích ứng đối với hệ tiêu hóa, làm thay đổi quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng. Tiêu chảy là một triệu chứng phổ biến khi có quá nhiều kẽm trong cơ thể.

Tiêu chảy là một triệu chứng phổ biến khi có quá nhiều kẽm trong cơ thể

Cảm giác miệng đắng

Cảm giác bị đắng miệng là triệu chứng rõ ràng nhất cho thấy cơ thể đang bị dư thừa kẽm. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến các tình trạng khác như chán ăn, mất vị giác hay ăn không ngon miệng.

Cảm giác bị đắng miệng là triệu chứng rõ ràng nhất cho thấy cơ thể đang bị dư thừa kẽm

Nhức đầu hoặc giống như cảm cúm

Sử dụng kẽm trong nhiều ngày liên tục có thể dẫn tới sốt, ớn lạnh, ho hay nhức đầu. Tuy nhiên, đây không phải là các triệu chứng đặc hiệu của việc dư thừa kẽm, do đó cần kết hợp với các biểu hiện khác để phân biệt rõ.

Uống nhiều kẽm trong ngày có thể gây sốt, ớn lạnh, ho, nhức đầu

Nồng độ HDL thấp

Dư thừa kẽm cũng là một trong những nguyên nhân làm giảm nồng độ cholesterol HDL của cơ thể, từ đó gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và xơ vữa động mạch.

Tìm hiểu thêm: Vitamin B3 có tác dụng gì cho da? 11 công dụng trên da của vitamin B3

Dư thừa kẽm làm giảm nồng độ cholesterol HDL của cơ thể, dẫn đến tăng nguy cơ bệnh tim mạch

Thiếu đồng

Đồng và kẽm là hai chất cạnh tranh nhau trong quá trình hấp thụ vào ruột non của người. Khi kẽm bị dư thừa sẽ dẫn tới việc hấp thu đồng kém gây ra tình trạng cơ thể bị thiếu đồng, làm cho da và tóc yếu.

Cơ thể thiếu đồng sẽ khiến tóc trở nên yếu ớt và dễ gãy rụng

Hệ miễn dịch kém

Bổ sung thừa kẽm có thể gây rối loạn hệ thống miễn dịch, suy giảm chức năng của tế bào T và làm suy yếu phản ứng miễn dịch, dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh xâm nhập.

Thừa kẽm có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể

Giảm hấp thu một số kháng sinh

Kẽm có thể tương tác với một số thuốc kháng sinh như tetracycline và quinolone. Cả hai loại thuốc này đều có cấu trúc phân tử có khả năng gắn kết với các ion kim loại, bao gồm kẽm.

Khi kẽm và thuốc kháng sinh được dùng cùng một thời điểm, chúng có thể tạo thành các phức hợp không thể hấp thụ qua ruột non. Điều này giảm hiệu quả của thuốc kháng sinh.

Kẽm có thể tương tác với một số loại kháng sinh và làm giảm hiệu quả của chúng

Cần làm gì khi cơ thể thừa kẽm

Khi cơ thể thừa kẽm, cần thực hiện những biện pháp sau đây:

• Dừng việc bổ sung kẽm: Nếu nghi ngờ đã sử dụng quá liều kẽm, trước tiên cần ngừng việc bổ sung kẽm ngay lập tức.
• Uống sữa tươi: Nếu có những dấu hiệu nhẹ của dư thừa kẽm, bạn có thể uống một ly sữa tươi vì canxi và photpho trong sữa sẽ liên kết với lượng kẽm dư thừa trong đường tiêu hóa, giúp ngăn ngừa cơ thể tiếp tục hấp thu kẽm quá mức.
• Thăm khám và điều trị thích hợp: Nếu cơ thể có các biểu hiện của việc ngộ độc nặng hoặc các triệu chứng không cải thiện khi đã ngưng sử dụng kẽm, bạn hãy đến gặp ngay bác sĩ để được xử lý và điều trị thích hợp. [5]

Canxi và photpho trong sữa sẽ giúp ngăn ngừa cơ thể tiếp tục hấp thu kẽm quá mức

Có nên tự ý bổ sung kẽm cho bé không?

Không nên tự ý bổ sung kẽm cho trẻ em mà chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ. Bởi vì trẻ em có nhu cầu kẽm khác nhau tùy thuộc vào tuổi, giới tính, và tình trạng sức khỏe tổng thể. Do đó, nếu tự ý bổ sung quá nhiều kẽm có thể gây hại cho sức khỏe của trẻ.

Không nên tự ý bổ sung kẽm cho trẻ em mà chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ

Mối nguy hại khi bổ sung thừa kẽm cho bé

Dù kẽm là một chất dinh dưỡng quan trọng, nhưng việc dùng quá mức có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn.

Ngoài các triệu chứng thường gặp như tiêu chảy, buồn nôn, và mệt mỏi, quá liều kẽm còn có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của trẻ và các chu trình sinh hóa khác trong cơ thể.

Thừa kẽm sẽ gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của trẻ

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nếu bạn hoặc bé đã dùng kẽm trong một thời gian dài hoặc đã dùng một liều lượng lớn một cách đột ngột và xuất hiện các triệu chứng sau đây, bạn nên cân nhắc đi khám bác sĩ để được tư vấn về cách xử lý an toàn và hiệu quả:

• Tiêu chảy.
• Buồn nôn hoặc nôn.
• Đau bụng và khó tiêu.
• Mệt mỏi và suy nhược.
• Nhịp tim bất thường.

Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc bé bị thừa kẽm, hãy đi gặp bác sĩ

Xét nghiệm, chẩn đoán

Để phục vụ cho việc chẩn đoán ngộ độc kẽm, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng những xét nghiệm này cần có tư vấn của bác sĩ để kết luận kết quả chính xác.

>>>>>Xem thêm: Có nên xông hơi khi bị covid-19? Cách xông hơi đúng cách và an toàn

Xét nghiệm nước tiểu có thể giúp chẩn đoán tình trạng thừa kẽm trong cơ thể

Một số cơ sở khám chữa bệnh uy tín

Khi có các dấu hiệu thừa kẽm, bạn nên đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh uy tín sau:

• TP. HCM: Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, Bệnh viện Gia Định, Bệnh viện nhân dân 115, Bệnh viện FV…
• Hà Nội: Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai…

Việc bổ sung kẽm cần được thực hiện hợp lý, phù hợp với từng độ tuổi và đối tượng, và nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Nếu cảm thấy bài viết này bổ ích, hãy chia sẻ cho người mà bạn quan tâm để cùng nhau hiểu hơn về các tác dụng phụ của việc thừa kẽm nhé!